ظروف میناکاری اصفهان، جواهر آبی صنایع دستی
اگر جزو علاقهمندان به صنایع دستی باشید، حتما نام هنر میناکاری هم به گوشتان خورده است. ظروف مینا کاری شده را میتوانیم یکی از زیباترینها، در میان صنایع دستی اصفهان و ایران بدانیم که معمولا با زیرساختی از فلز یا گاهی سفال تهیه شده و وارد بازار میشوند. این هنر را میتوانید روی انواع گلدان، بشقاب، قاب عکس یا حتی در و دیوار اماکنی مانند مساجد ببینید. در این مطلب میخواهیم به معرفی این هنر ارزشمند بپردازیم.
صنایع دستی میناکاری چیست؟
با وجود معروفیت هنر مینا کاری هنوز هم عدهای با آن آشنا نیستند. این هنر زیبا شامل طرحهای ایجاد شده روی سطوح مختلف و ایجاد نقش و نگارهایی است که با زیبایی هرچه تمامتر کشیده میشوند. قدمت ظروف میناکاری به 5000 سال پیش از میلاد مسیح برمیگردد و به مرور با پیشرفتهایی که داشته اکنون به چیزی که ما در حال حاضر میبینیم، تبدیل شده است.
مینا یک پوشش است که با حرارت روی فلزات ایجاد شده و معمولا ترکیب رنگی از آبی، بنفش، سبز، زرد، طلایی، مشکی و در مواقعی قرمز دارد. اما بیشترین رنگ به کار رفته در آن آبی و فیروزهای است و همه افراد محصولاتش را با این ویژگی میشناسند.
چگونه ظروف میناکاری ساخته می شود؟
زیرساخت ظروف میناکاری معمولا طلا، مس، نقره، استیل، آلومینیوم، برنج و برنز بوده و دلیل انتخابشان نیز شکلپذیری راحتترشان است. در مرحله اول ساخت، این فلزات به شکل و اندازهای که میخواهند تبدیل شده و به دست استاد میناکاری میرسد.
مرحله بعدی ایجاد یک لعاب سفید روی سطح ظرف است که با نام لعاب آستر ایجاد میشود و پس از آن ظرف در داخل کورهای با دمای 750 درجه سانتیگراد قرار میگیرد.
ظرف لعاب دیده پس از حرارت از کوره خارج شده و با استفاده از یک لعاب مرغوب دیگر دوباره حرارت میبیند و معمولا این عمل نزدیک به 3 یا حتی 4 بار انجام میشود تا محصول نهایی برای میناکاری آماده شود.
اکنون نوبت ایجاد طرح و رنگآمیزی ظرف مورد نظر است. اینکه چه طرحی و با چه رنگی روی ظروف ایجاد شود، بسته به ذوق و هنر میناکار داشته و معمولا هر هنرمندی دارای سبکی مخصوص به خود است.
پس از آن که طراحی ظروف انجام شد، دوباره باید برای تثبیت رنگ درون کوره قرار گیرد. این بار درجه حرارت کوره روی 600 درجه سانتیگراد تنظیم میشود.
در نهایت نیز محصول نهایی به صورت کاملا براق و با رنگآمیزی تثبیت شده روی خود بیرون آمده و پس از گذشت مدت زمانی مشخص برای فروش، وارد بازار میشود.
هنرمندان میناکار در ایران
افراد زیادی در گذشته وجود داشتند که میناکاری را به اسم خود ثبت کردهاند. در این میان میتوانیم به هنرمندانی که در سالهای مختلف مشغول به کار بودهاند، اشاره کنیم. در این میان، نام هنرمندانی مانند استاد عبدالله مصور طاهری را میتوانیم ببینیم که هنوز هم اطلاعات دقیقی از او در دست نیست.
اما در میان هنرمندان شناخته شده این عرصه، محمد ابن عبدالوحید هراتی در قرن ششم، استاد مرحوم زرقونی، استادی مرحوم صنیع زاده، استاد مرحوم فیض اللهی، آقایان غفاریان، هنردوست، اسماعیلی، فقیهی و ... جزو بهترینها هستند که اثراتشان کاملا مشخص بوده و ارزش بسیاری بالایی دارد.
نحوه تشخیص ظروف میناکاری مرغوب از نامرغوب
1. روی سطح ظروف مینا کاری باید کاملا صاف و یکدست باشد و هر گونه زبری و زوائد اضافه به معنی نامرغوب بودن آن است.
2. ضخامت رنگی که در کشیدن طرحهای مینا روی ظروف وجود دارد، باید در تمام قسمتهای آن یکسان و یکدست بوده و به خوبی قابل تشخیص و تفکیک باشد.
3. به سطح ظروف میناکاری شده دقت کنید. در صورت وجود هرگونه ترک، حباب، پوسته، سوراخ و... از خرید آن خودداری کنید.
4. طرحهایی که روی محصولات میناکاری ایجاد شده در یک ظرف مرغوب همیشه با نهایت دقت بوده و ظرافت بالایی دارد.
5. سطح ظروف مسی میناکاری شده همیشه باید براق باشد و این نشان دهنده استفاده از رنگ و لعاب خوب و قرار گرفتن صحیح داخل کوره است.
6. معمولا در صنایع دستی میناکاری اصل، نام هنرمند، تاریخ و محل ساخت را میتوانید به صورت حک شده ببینید.
7. به جز سطح روی محصولات میناکاری شده، قسمتهای پشتی آن که در معرض دید نیستند نیز باید کاملا براق صاف و بدون خط و خش باشند.
8. سعی کنید برای خرید میناکاری و دیگر محصولات صنایع دستی، همیشه فروشگاههایی را انتخاب کنید که از اصل بودن تولیداتشان مطمئن هستید.
انواع مینارکاری اصفهان که بهتر است آنها را بشناسید
روش ساخت محصولات صنایع دستی ایران مینا کاری متفاوت است. برخی از این فرایندها مربوط به گذشته و مناطقی خاص هستند و گروهی نیز هنوز هم در داخل ایران به کار برده میشوند. در ادامه به معرفی چند روش تولید ظروف میناکاری اصفهان خواهیم پرداخت:
میناکاری با حجره بندی
در روش حجرهبندی، مفتولهای فلزی نقش اصلی را بازی میکنند. این محصولات روی سطح کار لحیم شده و در نهایت فضاهایی را برای رنگآمیزی ایجاد میکنند. برای جلویگری از سیاه شدن مفتولها، روی آنها را با لعابی بیرنگ میپوشانند. زمانی که رنگآمیزی مینا تمام شد با قرار دادن محصول در کوره و پولیش کردن مفتولها، مراحل ساختش را کامل میکنند. مینای حجرهبندی بیشتر در کشورهای چین، روسیه و هند ساخته میشود.
مینای نقاشی
مینای نقاشی نوع دیگری از هنر میناکاری است که در آن از ورقههای مس استفاده شده و آن را در طی مراحل مختلفی تاب و دوغاب داده و در نهایت برای 3 بار لعاب آماده میکنند. در مرحله بعدی نقاشیهای مخصوص ظروف مینا روی سطح آنها کشیده شده و دوباره عمل حرارت دادن انجام میشود و در نهایت محصولی با پس زمینه رنگی ایجاد میشود. مرحله بعدی، طلاکاری روی ظرف و حرارتدهی دوباره آن است که در نهایت باعث تولید ظرف نهایی خواهد شد.
صنایع دستی مینا کاری مرصع
نوعی از میناکاری است که در آن دانهها به شکل یاقوت با خرد کردن، حرارت دادن و رنگهای متنوعی روی ظروف میناکاری قرار گرفته و سپس با استفاده از لعاب کمی محکم میشوند، البته بخشهایی از سطح ظرف نیز باید خالی بماند تا زیبایی محصول نهایی بیشتر شود. مینای مرصع را معمولا در ظروف قدیمی میتوان دید و امروز کمتر از آن استفاده میشود.
مینای برجسته
این روش مینا کاری اصفهان شامل خطوط و نقش و نگارهایی است که توسط یک استاد قلمزن روی سطح مسی ایجاد شده و در نهایت بقیه مراحل میناکاری روی مس اصفهان انجام میشود. اگر طرحهای ایجاد شده روی این مدل دقت کنید، خواهید دید که به صورت مایل هستند. پس از آن دو پوشش روی ظرف ایجاد و عمل لعاب کاری در سه مرحله انجام میشود. در آخر نیز نقش و طرح نهایی ایجاد شده 1 یا 2 بار حرارت داده میشود.
مینای پنجره
دسته بعدی ظرف مینا کاری مربوط به محصولات مشبک یا پنجرهای هستند که در آن مینا مانند شیشههای پنجره شفاف بوده و نور از دو طرفش عبور میکند. مینای پنجره در میان انواع ظروف مینا کاری جزو ظریفترینها بوده و میتوانید آنها را در برخی از زیورآلات ببینید.
در این مدل، روی فلز طرحی ایجاد شده و منافذ و اطراف آن صیقل داده میشوند. سپس آن را روی سه پایه قرار داده و رنگ مورد نظر را با پنس داخل سوراخهای طرح قرار میدهند و سطح فلز را هم میپوشانند. با قرار دادن این قطعه در داخل کوره، فضاهای خالی روی سطح آن ایجاد خواهد شد که باید پوشانده شده و دوباره عمل حرارت دهی انجام شود. این کار تا جایی ادامه پیدا میکند که هیچ حفرهای روی آن باقی نماند و در نهایت با پولیش دستی آن را شفاف و درخشان میکنند.
مینای شکری
آخرین نوع میناکاری اصفهان که میخواهیم به آن بپردازیم با نام شکری شناخته میشود. در این روش از مس استفاده شده و در ابتدا آن را با لعاب رنگی پوشش میدهند. پس از آن نیز روی سطح آن را رنگ کرده و درون کوره قرار میدهند. و بقیه مراحل همانند مینای نقاشی انجام خواهد شد.
انواع زیرساخت های فلزی در میناکاری
سطح زیر میناکاری اغلب از فلز است، اما جنس آنها میتواند متفاوت باشد. در واقع باید از ظروف و محصولاتی برای زیرساخت این هنر استفاده شود که قابلیت خم شدن و شکل گرفتن را داشته باشند و در عین حال در هنگام حرارت دیدن داخل کوره، ترک نخورده و پوسته پوسته نشوند. در بازار فروش صنایع دستی هنر میناکاری را میتوانید روی ظروف مختلفی با جنسهای زیر ببینید:
میناکاری روی مس اصفهان
بخش عمدهای از محصولات صنایع دستی با استفاده از مس ساخته میشود. این موضوع در هنر میناکاری هم دیده میشود. مسی که در مینا کاری به کار میرود باید با درصد خلوص بالا باشد. اصولا استفاده از ورق یا شمش مس که از ذوب قطعات به دست آمده مناسب نیست. همچنین ضخامتی که برای مینا کاری روی مس تعریف میشود باید تقریبا 8% میلیمتر باشد.
میناکاری روی طلا
گروه دیگری از زیرساختهای مربوط به میناکاری مربوط به طلاست. این محصولات اصولا قیمت بالایی را خواهند داشت و این عدد با توجه به ضخامت زیرساخت و عیار طلای مصرفی آن تعیین میشود. این سازنده است که مشخص میکند، زیر ساخت طلای به کار رفته در محصول نهایی چقدر باشد.
میناکاری روی نقره
محصولاتی که با زیرساخت نقره ساخته میشوند، قیمتی ارزانتر از طلا و گرانتر از مس دارند. باید نقره حداقل دارای 84 عیار باشد و اصولا زیرساخت آن همانند مس ضخامت 8 درصدی دارد. در این محصولات نیز تولید کننده میتواند مشخص کند که ضخامت زیرساخت استفاده شده برای آن چقدر باشد.
میناکاری روی برنج
چهارمین زیرساختی که میتوانید در ظروف مینا ببینید، از جنس برنج است. این زیرساخت نیز نباید از ذوب قطعات به دست آمده باشد و هرگونه ناخالصی در آن هنگام حرارت دادن باعث میشود تا سطح زیرساخت با مشکلاتی مانند ایجاد برآمده روی سطح کار روبهرو شود. بهترین روش استفاده از برنج برای زیرساز میناکاری، ضخامت 8 درصدی برای آن است.
میناکاری روی ظروف سفالی
به جز فلزاتی که در بالا به آن اشاره شد و برای زیرساخت ظروف میناکاری اصفهان استفاده میشود، گروهی از محصولات این صنایع دستی روی سفال ایجاد میشوند. برای اینکار معمولا روی سطح سفالی یک لعاب شفاف قرار میگیرد که آن را برای ایجاد نقش و نگارهای مخصوص مینا آماده میکند. از آنجایی که ظرافت طرحهای ایجاد شده در این روش بسیار بالاست، طرفداران بسیار زیادی را پیدا کرده است.
محصولات میناکاری پیشنهادی در نیکان تجارت هاشمی
• بشقاب میناکاری: یکی از پرطرفدارترین محصولات موجود در نیکان تجارت هاشمی مربوط به بشقابهایی است که با سایزهای مختلف تولید شده و به فروش میرسند. اگر به طرح این محصولات نگاه کنید، ترکیب رنگ اصلی با تناژهای مختلف آبی را در کنار دیگر رنگها خواهید دید که با ظرافتی خاص و مرزهای مشخص ایجاد شدهاند. این محصولات ساخت اصفهان هسنتند و با ضمانت نامه 5 ساله به شما ارائه میشوند. بشقابهای میناکاری هم برای دکور و هم مصارف دیگر کاربرد دارند.
• گلدان میناکاری: تعدادی از محصولات موجود در نیکان تجارت هاشمی نیز مربوط به گلدانهاست که با طرحهای مختلف و سایز متفاوت تولید و به فروش میرسند. این محصولات برای دکور منازل بسیار مناسب هستند و با گارانتی 5 ساله به فروش میرسند.
• تابلو میناکاری: سومین گزینه در محصولات پرفروش نیکان تجارت هاشمی مربوط به تابلوهای آن است که با توجه به طرحی که دارند اسامی مختلفی برای آنها در نظر گرفته شده است. معمولا جنس قابی که این طرح و نقشها را در برگرفته از PVC بوده و با ضمانت نامه 5 ساله به فروش میرسند.
قیمت ظروف میناکاری اصفهان
چند ویژگی کلی در قیمت ظروف میناکاری اصفهان یک محصول مینا کاری موثر است که در این میان میتوان به جنس زیرساخت، هنرمندی که کار میناکاری را روی آن انجام داده، ظرافت در طراحیهایی که روی ظرف ایجاد شده، صاف و یکدست بودن سطح کار و ... اشاره کنیم.
خرید محصولات اورجینال از فروشگاه نیکان تجارت هاشمی
میناکاری اصل از کجا بخریم؟
نیکان تجارت تمامی محصولات صنایع دستی را همراه با گارانتی اصالت و کیفیت محصول ارائه می کند. البته میتوانید به صورت حضوری و با بررسی محصولات ارائه شده سایر فروشگاه های صنایع دستی خرید خود را انجام دهید.
آیا امکان خرید حضوری محصولات میناکاری روی مس هم وجود دارد؟
شما می توانید با هماهنگی قبلی از شو روم صنایع دستی نیکان تجارت بازدید نمایید و محصولات خود را انتخاب و خریداری نمایید.
پر طرفدارترین محصولات میناکاری کدامند؟
انواع بشقاب، گلدان، قندان، قاب و هفت سین فیروزه کوبی از پر طرفدارها هستند.
پیشنهاد هدیه میناکاری برای هدایای سازمانی
با توجه به قیمت مقرون به صرفه و همچنین شکیل و با ارزش بودن محصولات صنایع دستی، استفاده از این محصولات در پک هدایای سازمانی میتواند انتخاب شایسه ای باشد.